Üniversite öğrencilerinin üniversite yaşamına bireysel uyum durumlarının incelenmesine yönelik bilimsel bir araştırma yapılmış. Tanımlayıcı türdeki bu araştırmanın evrenini üniversite birinci ve ikinci sınıflarında okuyan 459 öğrenci oluşturmuş. Araştırmada herhangi bir örneklem yöntemi kullanılmadan bu evrenin tamamına ulaşılması hedeflenmiş ancak çalışmaya toplam 421 öğrenci katılım sağlamış (Katılım oranı %92). Veriler bir hafta içerisinde araştırmacılar tarafından hazırlanan anket formu aracılığıyla toplanmış. Araştırma öncesinde ilgili kurumlardan yazılı izin ve öğrencilerden sözel onam alınmış. Verilerin analizi SPSS 11.0 bilgisayar istatistik paket programında değerlendirildi ve verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ve ki kare analizi kullanıldı.Öğrencilerin yaş ortalaması 20 – 22, %62.0’ı kız ve %49.4’ü birinci sınıfta okumaktadır. Öğrencilerin %31.1’inin puanının bu bölümü tutması nedeni ile okudukları bölümü tercih ettiği, %50.8’inin okudukları bölümden kısmen memnun olduğu ve %19.0’ının üniversite yaşamına uyum sağlamada zorluk yaşadığı saptanmış.

Araştırma grubunun en fazla ekonomik nedenlere bağlı olarak ev kirası/yurt ücretinin ödenmesinde (%41.7), sosyal ve kültürel etkinliklere katılmada (%40.9), okul

arkadaşları ile (%16.6) ve karşı cinsle olan arkadaşlıklarda (%15.7) sorun yaşadığı bulunmuştur. Öğrencilerin %65.1’inin boş zamanlarında arkadaşlarını ziyaret ettiği ve

%53.2 sinin kitap, gazete, dergi vb. okuduğu saptandı. Öğrenciler boş zamanlarında en fazla kültürel etkinliklere katılmak ve part-time çalışmak istediklerini belirtmişler.

Öğrencilerin üniversiteye uyum durumları ile anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, baba işi, okunan bölümü tercih etme nedeni, üniversite yaşamını sevme durumu,

üniversitede kendini yalnız hissetme durumu, karşı cinsle olan arkadaşlık ilişkilerinde sorun yaşama, sosyal ve kültürel etkinliklere katılmada sorun yaşama durumu arasında

istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmış (p<0.05). Araştırma bulguları üniversite öğrencilerinin üniversiteye uyum sorunu yaşadığını gösterdi. Üniversiteye başlayan öğrencilerimizin yazının devamında yayınladığım bu bilimsel araştırmayı incelemesinde Aydın Ihlamur Kız Öğrenci Yurdu olarak fayda görüyoruz.

GİRİŞ

Uyum, organizmayı çevre ile etkileşimi açısından ele alan biyolojik kökenli

bir kavramdır. İnsan yaşamındaki her değişiklik uyum sürecini beraberinde

getirir. Darwin’in evrim kavramının özünü oluşturan bu kavram, bir anlamda

insanın doğal çevreye uymasını ifade eder ve doğal çevreye uymayan

organizmalar canlılığını yitirir. Buna göre yaşamak bir uyum sürecidir.

Psikolojik açıdan ele alındığında ise, her organizmanın çevre ile etkileşim

yoluyla doyurulması gereken birtakım gereksinimleri olduğu düşünülürse,

uyum süreci organizmanın gereksinimlerinin doyurulması sırasında ortaya

çıkan engellemelerin üstesinden gelme çabalarını kapsar.

İnsan yaşamındaki her değişiklik uyum sürecini beraberinde getirir.

Üniversite öğrenciliği yılları, en çalkantılı gelişim dönemlerinden biri olup,

hem sosyal hem de biyolojik olarak bir geçiş dönemi kabul edilen ergenliğin

son evresine rastlar. Bu dönem, ergenliğin genel karmaşasına ek olarak, evden

ve aileden ayrılma, arkadaş ve grup seçimi, bir mesleğe aday olma ve iş

bulmaya ilişkin belirsizlikler gibi pek çok sorunun görüldüğü yıllardır (Özdel

ve ark., 2002). Üniversite öğrencileri, kendi kimliğini bulma, toplumsal yönden

yerel ve çocukluk döneminin değerlerini daha geniş kapsamda toplumun ulusal

ve evrensel değerlerini benimseme ve uzlaştırma, toplum değerlerine uyum

sağlama, sosyal olgunluğa da erişme durumundadır (Özgüven, 1992).

Üniversiteye farklı bir şehirde başlayan öğrenciler, kendilerini aniden

değişik bir akademik ve sosyal çevre içinde bulmaktadır. Bu yeni yaşam

boyutu; eğitim yaşantıları, insan ilişkileri ve sosyal yaşam açısından geçmiş

yaşantılara göre farklılık göstermektedir. Öğrenciler yabancı oldukları bu

sosyal ortamda bütün bireysel yaşam sorumluluklarını da tek başına üstlenmek

zorunda kalmaktadır. Öğrenciler aile ve yakın arkadaş desteğinin bir anda

kesildiği bu yabancı çevreye en kısa zamanda ve bireysel potansiyellerini de en

üst düzeyde kullanarak uyum sağlamak ve sürdürmek zorundadır (Karahan ve

Üniversite gençliği ve bu gençliğin karşılaştığı sorunlar üzerinde durulması

gereken önemli bir konudur. Üniversite öğrencilerinin sorunları değişik

boyutlar içermektedir. Bedensel gelişimler ve cinsel konularda birçok sorulara

cevap bulamama, sınav sorunları, aşırı çalışmanın getirdiği yorgunluk,

kişilerarası ilişkilerde güçlük, özellikle kız-erkek arkadaşlığı kurmadaki

güçlükler, nevrotik eğilimler, kaygı, depresyon, çevreye uyum sorunu, yurt

sorunları, aileye ve memlekete duyulan özlem, anne-babaya aşırı bağımlılık,

akademik ve mesleki sorunlar, sosyal uyum, üniversite gençlerinin bilinen ve

çözüm bekleyen sorunları arasındadır (Kutlu, 2004). Ayrıca üniversite

yıllarında bir grubun üyesi olma, bir meslek sahibi olma ve geleceğe yön verme

idealleri ile yeni bir okula, yeni bir kente ve yabancı bir çevreye uyum sağlama

çabaları pek çok gençte bazı uyum problemlerinin ortaya çıkmasına neden

olabilmektedir.

Özgüven’in (1992) bildirdiğine göre; üniversite öğrencilerinin sorunlarını

saptamaya yönelik yapılan araştırmalarda öğrencilerin problem alanları;

gelecek, iş bulma ve ekonomik hayat, üniversite yaşamı, sosyal ve boş zamanı

değerlendirme, sağlık, öğretim ve öğretim yöntemleri, insanlarla ilişki kurma,

karşı cins ilişkileri, din ve ahlak ile ilgili problemler şeklinde gruplandırılmıştır.

Öğrencilerin üniversiteden eğitim ve öğretim hizmetine başlamadan önce

üniversitede karşılaşabileceği sorunlarını çözebilmesi için alıştırma-

oryantasyona ilişkin hizmet almaya ve bu konuda yardıma gereksinimi vardır.

Bu hizmetler öğrencilerin üniversite ortamına alışmalarına, uyum

sağlamalarına ve bu ilk günlerde karşılaşabilecekleri sorunları çözebilmelerine

ve eğitim, öğretim çalışmalarına daha etkin ve verimli bir şekilde

katılabilmelerine olanak sağlar. Bu alıştırma-oryantasyon programları ile

üniversiteye yeni başlayan öğrencilerin, üniversitenin akademik ve sosyal

ortamıyla tanışması için düzenlenmiş birçok etkinlik ile öğrencilerin üniversite

yaşamına uyum sağlamaları, üniversiteli olmanın farkını yaşamaları,

üniversitenin akademik ve sosyal olanaklarını tanımaları kolaylaşmaktadır.

Bu araştırma; uyumun üniversite öğrencilerinin yaşamında önemli bir yeri

olduğu düşüncesinden hareketle, öğrencilerin üniversite yaşamına uyum

durumlarını saptamak, öğrencilere yönelik hizmetler konusunda daha gerçekçi

yaklaşımlar ortaya koyarak sorunların çözümüne katkıda bulunmak amacıyla

tanımlayıcı olarak planlandı ve uygulandı.

Araştırmanın evrenini 2008–2009 öğretim yılında Balıkesir Üniversitesi

Bandırma Sağlık Yüksekokulu (Hemşirelik) ve Bandırma Meslek Yüksekokulu

birinci ve ikinci sınıflarında okuyan 459 öğrenci oluşturdu. Araştırmada

herhangi bir örneklem seçim yöntemi kullanılmadan evrenin tamamına

ulaşılması hedeflendi ancak araştırmaya katılmayı kabul etmeme, araştırmanın

yapıldığı tarihlerde okula gelmeme vb. nedenlerle toplam 421 öğrenciye

ulaşıldı (katılım oranı %92).

Veriler 13-17 Nisan 2009 tarihleri arasında araştırmacılar tarafından

hazırlanan anket formu aracılığıyla toplandı. Anket formu toplam 31 soruyu

içeren iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde (23 soru); öğrencilerin

cinsiyeti, yaşı, devam ettiği bölümü, sınıfı, barınma durumu, mezun olduğu lise

türü, geldiği yerleşim biriminin özelliği, anne- baba eğitim düzeyi, sigara içme

durumu ile ilgili sorular yer almaktadır. İkinci bölümde ise öğrencilerin

üniversiteyeuyum durumları ile ilgili sorular (8 soru) bulunmaktadır. Bunlar;

öğrencilerin okudukları bölümle ilgili düşünceleri, eğitime ilişkin düşünceleri,

üniversite yaşamına uyumlarını güçleştiren nedenlere ilişkin yaşanılan sorunlar

ve boş zamanlarını geçirmeye ilişkin düşünceleri içeren sorulardır. Araştırmada

öğrencilerin üniversiteye uyum durumları bağımlı değişken, bu duruma etki

eden diğer faktörler bağımsız değişken (Anne eğitim düzeyi, baba eğitim

düzeyi, baba işi, okunan bölümü tercih etme nedeni, üniversite yaşamını sevme

durumu, üniversitede kendini yalnız hissetme durumu, karşı cinsle olan

arkadaşlık ilişkilerinde sorun yaşama durumu ve sosyal ve kültürel etkinliklere

katılmada sorun yaşama durumu vb.) olarak alındı.

Anket formları öğrencilere ders dışında dağıtıldı ve doldurmaları istendi.

Daha sonra doldurulan formlar araştırmacılar tarafından toplandı. Anketin

cevaplaması ortalama 15 dk sürdü.

Araştırma öncesinde kurumlardan izin ve araştırmanın amacı anlatıldıktan

sonra öğrencilerden sözel onam alındı.

Elde edilen veriler SPSS 11.0 istatistik paket programında değerlendirildi

ve verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ve ki kare analizi kullanıldı. Yaş

gibi sürekli veri olarak alınan değişkenlerde kesme noktası olarak ortalama

alındı.

BULGULAR

Tablo 1. Öğrencilerin demografik sosyokültürel özelliklerine göre dağılımı (n=421).

Demografik Özellikler Sayı %

Okul adı

Sağlık Yüksekokulu 91 21.6

Meslek Yüksekokulu 330 78.4

Devam edilen bölüm

Et endüstrisi 73 17.3

Gıda teknolojisi 99 23.5

İşletmenlik 74 17.6

İthalat ihracat 84 20.0

Hemşirelik 91 21.6

Yaş ort ±Ss: 20.57±2.20

20 ve altı 255 60.6

21 ve üzeri 166 39.4

Cinsiyet

Erkek 160 38.0

Kız 261 62.0

Sınıf

1. sınıf 208 49.4

2. sınıf 213 50.6

Medeni durum

Evli 16 3.8

Bekâr 405 96.2

En son bitirilen okul

Meslek Lisesi 141 33.5

Genel Lise 201 47.7

Anadolu Lisesi 35 8.3

Süper Lise 44 10.5

Şu an bir işte çalışma durumu

Evet 38 9.0

Hayır 383 91.0

En uzun yaşanan yer

Köy/kasaba 70 16.6

İl/ilçe 351 83.4

Yükseköğrenim için nereden gelindiği

Köy/kasaba 66 15.7

İl/ilçe 355 84.3

Şu anda kalınan yer

Aile ile 97 23.0

Yurt 197 46.8

Arkadaşları ile evde 127 30.2

Page 6

 

 

Üniversite Öğrencilerinin Üniversite Yaşamına Uyum Durumları

159

Harçlığı karşılama durumu

Aile 259 61.5

Burs 112 26.6

Kendisi çalışıyor 23 5.5

Aile+burs+kredi 27 6.4

Sağlık güvencesi

Var 330 78.4

Yok 91 21.6

Sigara kullanma durumu

Evet 139 33.0

Hayır 282 67.0

Alkol kullanma durumu

Evet 114 27.1

Hayır 307 72.9

Kronik bir hastalık bulunma durumu

Evet 37 8.8

Hayır 384 91.2

Araştırmaya katılan öğrencilerin %78.4’ü Meslek Yüksekokulu’nda ve

%23.5’i Gıda Teknolojisi bölümünde okumaktadır. Öğrencilerin %60.6’sı 21

yaş ve altında (yaş ortalaması: 20.57±2.20 yıl), %62.0’ı kız ve %50.6’sı ikinci

sınıfa devam etmektedir. Araştırma grubunun %96.2’si bekâr, %47.7’si genel

lise mezunu, %91.0’ı şu an herhangi bir işte çalışmamaktadır. Öğrencilerin

%83.4’ünün en uzun süre il/ilçede yaşadığı, %84.3’ünün yükseköğrenim için

il/ilçeden geldiği %46.8’inin yurtta kaldığı, %61.5’inin harçlığını ailesinden

karşıladığı, %78.4’ünün sağlık güvencesi olduğu, %33.0’ının sigara,

%27.1’inin alkol kullandığı ve %8.8’inin kronik bir hastalığı olduğu saptandı

(Tablo 1).

Tablo 2. Öğrencilerin ailelerinin tanıtıcı özellikleri (n=421).

Aile ile ilgili özellikler Sayı %

Aile tipi

Çekirdek 355 84.3

Geniş 66 15.7

Kardeş sayısı (Ort±Ss: 2.82±1.57)

2 kardeş ve altı 228 54.2

3 kardeş ve üzeri 193 45.8

Ailenin gelir durumu

Gelir giderden az 150 35.6

Gelir gidere denk 230 54.6

Gelir giderden fazla 41 9.7

160 Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, Cilt:5, Sayı:13 (2010)

Anne eğitim düzeyi

Okur-yazar değil 36 8.6

İlköğretim 289 68.6

Lise ve üzeri 96 22.8

Anne iş

Ev hanımı 341 81.0

İşçi/memur/emekli 80 19.0

Baba eğitim düzeyi

Okur-yazar değil 22 5.2

İlköğretim 254 60.3

Lise ve üzeri 145 34.4

Baba iş

Emekli 150 35.6

Memur/işçi 136 32.3

Serbest meslek 81 19.2

Çiftçi 54 12.8

Tablo 3. Öğrencilerin okudukları bölümle ilgili düşünceleri (n=421)

Düşünceler Sayı %

Okunan bölümü tercih etme nedeni

İdealdeki ve ilgi duyulan meslek olması 83 19.7

Aile, arkadaş ve öğretmenlerin istemesi 105 24.9

Puanın bu bölümü tutması 131 31.1

İş bulma sorunu olmaması 102 24.2

Okunan bölümden memnun olma durumu

Memnun 146 34.7

Kısmen memnun 214 50.8

Memnun değil 61 14.5

Öğrencilerin üniversite yaşamına ilişkin düşünceleri *

Üniversite yaşamına uyum sağlamada güçlük çekme 80 19.0

Üniversite yaşamını sevme 324 77.0

Üniversitede kendini yalnız hissetme 88 20.9

Üniversitenin sosyal yönden geliştirmesi 268 63.7

Üniversitenin kültürel yönden geliştirmesi 270 64.1

Üniversite aktivitelerinin öğrencileri kaynaştırma durumu 244 58.0

* Sadece evet cevabı verenler alındı

Öğrencilerin %31.1’i puanının devam ettiği bölümü tutması nedeni ile bu

bölümü tercih ettiğini, %50.8’i okudukları bölümden kısmen memnun

olduğunu, %77.0’ı üniversite yaşamını sevdiğini ve %19.0’ı üniversite

yaşamına uyum sağlamada zorluk yaşadığını ifade etti (Tablo 3).

Page 8

 

 

Üniversite Öğrencilerinin Üniversite Yaşamına Uyum Durumları

161

Tablo 4. Öğrencilerin okudukları okuldaki eğitime ilişkin düşünceleri ve

yaşadıkları sorunlar (n=421).

Düşünceler Sayı %

Öğrencilerin okudukları bölümün eğitimi ile ilgili düşünceleri *

Okuldaki sınıfların fiziki şartlarının yeterli olması 68 16.2

Okuldaki sınıfların araç gereç donanımının yeterli olması 77 18.3

Ders ve sınav programlarının uygunluğu yeterli olması 191 45.4

Öğretim elemanlarının öğrencilerle iletişiminin yeterli olması 218 51.8

Öğretim elemanlarının mesleki bilgileri yeterli olması 303 72.0

Öğrencilerin okudukları bölümün sunmuş olduğu hizmetlere ilişkin düşünceleri*

Okulun bahçe yeşil alan yeterli olması 198 47.0

Okulun kantin, kafeterya hizmetleri yeterli olması 68 16.2

Okulun sosyal aktivite alanlarının yeterli olması 46 10.9

Okulun kütüphane hizmetlerinin yeterli olması 48 11.4

Okulun internet hizmetlerinin yeterli olması 69 16.4

Okulun folklor bilim toplulukları vb. sosyal ve kültürel

etkinliklerin yeterli olması

112 26.6

Okulun kantin kafeterya hizmetlerinin yeterli olması 58 13.8

Okulun temizlik hizmetlerinin yeterli olması 189 44.9

Yaşanan sorunlar*

Ev kirası/ yurt ücretinin ödenmesinde zorluk yaşama 135 41.7

Günlük besin ihtiyacının karşılanmasında zorluk yaşama 138 32.8

Giyim ihtiyaçlarının karşılanmasında zorluk yaşama 124 29.5

Ulaşım ücretini karşılanmada zorluk yaşama 138 32.8

Sosyal ve kültürel etkinliklere katılmada sorun yaşama 172 40.9

Kırtasiye ders araç-gereç, fotokopi vb. ihtiyaçların

karşılanmasında sorun yaşama

111 26.4

Harç kredisinin ödenmesinde sorun yaşama 98 23.3

Okul arkadaşlarıyla sorun yaşama 70 16.6

Karşı cinsle olan arkadaşlık ilişkilerinde sorun yaşama 66 15.7

* Sadece evet cevabı verenler alındı

Öğrencilerin okudukları bölümdeki eğitime ilişkin düşünceleri

incelendiğinde; öğrenciler öğretim elemanlarının mesleki bilgilerinin (%72.0)

ve öğrencilerle iletişimlerinin (%51.8), okulun bahçe ve yeşil alanlarının

(%47.0) ve okulun temizlik hizmetlerinin (%44.9) yeterli olduğunu belirtti.

Araştırma grubunun %41.7’sinin en fazla ekonomik nedenlere bağlı olarak ev

kirası/yurt ücretini ödeme, %40.9’ununsosyal ve kültürel etkinliklere katılma,

%16.6’sı okul arkadaşları ile %15.7’sinin ise karşı cinsle olan arkadaşlıklarda

162 Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, Cilt:5, Sayı:13 (2010)

Tablo 5. Öğrencilerin boş zamanlarını geçirmeye ilişkin düşünceleri (n=421).

Boş zaman geçirmeye ilişkin düşünceler Sayı %

Yapılan faaliyetler*

Spor yapma 173 41.1

Kitap, gazete, dergi vb. okuma 224 53.2

Arkadaşları ziyaret, gezmeye gitme 274 65.1

Sanat etkinliklerine katılma 96 22.8

Okul dışı çalışma 87 20.7

Kahveye gitme 39 9.3

Televizyon izleme 167 39.7

Hiçbir şey yapmama 36 8.6

Okul olanak sağladığında yapılmak istenenler*

Spor çalışmalarına katılma 222 52.7

Internet ünitelerinde çalışma 130 30.9

Kültürel etkinliklere ve gezilere katılmak 247 58.7

Part-time çalışmak isteme 191 45.4

Yararlanmak istememe 76 18.1

* Sadece evet cevabı verenler alındı

Öğrencilerin %65.1’inin boş zamanlarında arkadaşlarını ziyaret edip,

gezdiği, %53.2’sinin kitap, gazete, dergi vb. okuduğu, %41.1’inin spor yaptığı

saptandı. Devam ettikleri bölümün olanak sağlaması durumunda öğrencilerin

%58.7’si kültürel etkinliklere ve gezilere, %52.7’si spor etkinliklerine katılmak

istediğini ve %45.4’ü part-time çalışmak istediğini belirtti (Tablo 5).

Üniversite Öğrencilerinin Üniversite Yaşamına Uyum Durumları

Tablo 6. Öğrencilerin üniversiteye uyum sağlamada güçlük çekme

durumlarının bağımsız değişkenlerle ilişkisi (n=421).

Üniversite yaşamına uyum sağlamada güçlük çekme

durumu

SONUÇ ve ÖNERİLER

Araştırma sonucunda üniversite öğrencilerinin uyum sorunu yaşadıkları

saptanmıştır.

Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda;

• Öğrencilere üniversitelerde sosyo kültürel etkinliklerin tanıtımına öncelik verilerek öğrenci katılımı özendirilmesi
• Ekonomik durumu iyi olmayan öğrencilere burs ve kredi gibi ekonomik
• kaynak imkânları yaratmanın yanında bu öğrencilerin sosyal ve kültürel etkinliklere ücretsiz katılımı sağlanması
•  Part-time çalışmak isteyen öğrencilere gerek üniversite içinde gerekse üniversite dışından part-time çalışma imkânları yaratılması
• Uyum problemlerinin azaltılması amacıyla öğrencilere rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetleri verilmesi önerilmektedir.